ที่ตั้ง
ตำบลบางนอน อำเภอเมืองระนอง
ละติจูดที่ 9° 58′ 48″ เหนือ ลองจิจูดที่ 98° 37′ 48″ ตะวันออก
เริ่มต้นจากถนนเรืองราษฎร์ ตรงไปทางสามแยกที่ไปบ้านปากน้ำ ให้เลี้ยวซ้ายเข้าไปจนถึงสี่แยก แล้วตรงไปอีกประมาณ 1 กิโลเมตร จะเห็นสุสานอยู่ทางขวามือ
ประวัติและความสำคัญ
เมื่อวันที่ 26 เมษายน 2433 ครั้งที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ รัชกาลที่ 5 เสด็จฯ เมืองระนอง ได้เสด็จฯ ไปยังสุสานพระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี (คอซู้เจียง) ต้นตระกูล ณ ระนอง ซึ่งเป็นเจ้าเมืองระนองคนแรกพระยารัตนเศรษฐี (คอซิมก๊อง) บุตรพระยาดำรงฯ (คอซู้เจียง) เจ้าเมืองระนองขณะนั้น ได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานที่ดินสำหรับสุสานของคนในตระกูลต่อไป ซึ่งได้รับพระราชทานตามหนังสือลงวันที่ 25 มกราคม 2433 (สมัยก่อนนับเมษายนเป็นเดือนที่ 1) อาณาเขตที่ดินรวมทั้งสิ้น 375 ตารางเส้น กับ 300 ตารางวา
ส่วนที่เป็นสุสานพระยาดำรงสุจริตฯ มีความในพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 5 ว่า “… หน้าที่ฝังศพนั้นปลูกต้นไม้ดอกต่าง ๆ … ที่ริมถนนมีป้ายศิลาใหญ่สูงสัก 4 ศอก จารึกเรื่องเรียกว่าชาติประวัติ ของพระยาดำรงสุจริต … ตั้งแต่หลังศิลาจารึกไป มีเสาธงศิลาคู่ 1 … แพะคู่ 1 เสือคู่ 1 ม้าคู่ 1 ขุนนางฝ่ายบุ๋นฝ่ายบู๊ข้างละตัว ต่อนั้นจึงถึงขั้นที่ขึ้นไป 3 ตอน จึงถึงหน้าป้าย … ลงทุนทำถึง 600 ชั่ง … มารดานั้นฝังต่อออกไปข้างปลายถนน …”
สุสานแห่งนี้เป็นเป้าหมายหนึ่งในการเสด็จฯ ของบรรดาเจ้านายและอาคันตุกะที่มาเยือนเมืองระนอง เช่น พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ รัชกาลที่ 6 เมื่อดำรงพระอิสริยยศสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เสด็จฯ วันที่ 19 เมษายน 2452 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ รัชกาลที่ 7 เสด็จฯ วันที่ 29 มกราคม 2471
ปัจจุบันนี้สมาชิกตระกูล ณ ระนอง ยังคงทำพิธีเช็งเม้งที่สุสานเป็นประจำทุกปี
กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานตามประกาศวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2541
ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 116 ตอนพิเศษ 7 ง วันที่ 22 มกราคม พ.ศ. 2542